سلاخ‌خانه‌ي شماره 5 - 2

بيلي پيل‌گريم آخرين نفر بود، دست خالي، بي‌پناه و آماده‌ مرگ. وضع بيلي با آن قد دراز يك متر و هشتاد و هشت سانتي و سينه و شانه‌هايي مثل قوطي‌هاي بزرگ كبريت آشپزخانه كاملاً غيرعادي بود. نه كاسكت داشت، نه پالتو، نه اسلحه، و نه پوتين. همان كفش‌هاي معمولي و ارزان‌قيمتي را كه براي مراسم تشييع جنازه پدرش خريده بود، به پا داشت. پاشنه يكي از كفش‌هايش كنده شده بود و موقع راه رفتن بالا و پايين، بالا و پايين مي‌پريد. اين رقاصي غيراراديِ بالا و پايين، بالا و پايين، مفصل‌هاي رانش را زخم كرده بود.
كت نظامي نازكي، با پيراهن و شلوار پشمي زبري پوشيده بود و لباس‌هاي زير درازش از عرق خيس بود. در آن جمع، تنها كسي بود كه ريش داشت. ريشش سيخ سيخ و نامرتب درآمده بود و با وجودي كه بيش از بيست و يك سال نداشت، چند تارموي سفيد، ميان موهايش ديده مي‌شد. تاس هم داشت مي‌شد. در اثر باد، سرما و تقلاي زياد، صورتش مثل لبو سرخ شده‌بود.
ابداً شباهتي به سربازها نداشت.مثل يك فلامينگوي چرك بود.

سلاخ‌خانه‌ي شماره‌5
كورت ونه‌گات ص 51
ترجمه‌ي ع.ا.بهرامي
انتشارات روشنگران و مطالعات زنان

چگونه برادرم فصلي جديد در زندگي‌اش گشود،‌ يا اندر مذمت محافظه‌كاري.

برادرم بدون گواهينامه نشسته پشت ماشين، وسط شلوغ‌ترين خيابان شهر تصادف كرده. زده به يك ماشين گذري، بعد منحرف شده زده به يك ماشيني كه پارك كرده بوده كنار خيابان. ماشينه راه افتاده و زده به يك زني كه داشته از خيابان رد مي‌شده. خودش هم رفته سوار جدول شده. بعد هم آقا از سر صحنه‌ي تصادف جيم زده و زنگ زده به مامان كه من يك گندي زده‌ام بريد جمعش كنيد! خلاصه كه افتضاح. دست كم سه ميليون تومان خسارت نقدي ماشين‌ها شده به اضافه‌ي خانمي كه در تصادف بوده. خانمه چيزيش نشده اما از وجناتش پيداست كه اهل رضايت دادن مفت و مجاني نيست.
كارش بر اساس معيارهاي خانوادگي ما رسماً فاجعه است. يعني بدتر از اين نمي‌شود. قانون‌شكني كرده باشي، ماشين را يواشكي برداشته باشي، تصادف كرده باشي و تازه اين قدر هم خسارت مالي به بار آورده باشي و در ضمن ريدمان كرده باشي وسط برنامه‌ي مسافرت تابستاني خانواده را كه دست كم شش ماه برايش برنامه‌ريزي شده است. تازه نكته ماجرا اينجاست كه جنابعالي كنكوري هم بوده‌ باشي و همه‌ي اين هنرنمايي‌ها را دقيقاً روز قبل از اعلام نتايج كنكور كرده باشي و حجم استرسي كه قرار است به خودت و خانواده‌ات وارد شود را صد برابر كرده باشي.
كارش قابل دفاع نيست. من خودم هرگز همچين خبطي نخواهم كرد. هرگز. چنين ريسكي اصلاً در قاموس من جايي ندارد. سه سال است گواهينامه گرفته‌ام، چلمني كه من باشم اصلاً تنها ننشسته‌ام پشت ماشين. يا مامانم كنار دستم بوده كه وقتي يه ماشين از دو كيلومتري داشته مي‌آمده فرمان را چسبيده كه الآن مي‌زني به اون ماشينه، يا بابام كنار دستم بوده كه به ازاي كوچكتري دست‌اندازي كه ماشين تويش افتاده نچ‌نچ كرده و پيش‌بيني سرويس شدن زير و بند ماشين را كرده. سه سال تمام اين‌ها را تحمل كرده‌ام اما محافظه‌كاري (ترس؟) نگذاشته حتي يك بار هم ماشين را تنهايي بيرون ببرم.
مطمئنم پدرم تا آخر عمر دائماً اين شيرين‌كاري را به او يادآوري خواهد كرد. از همين الآن هم مي‌تواند به خاطر خسارت مالي كه زده تا يكي دوسال فاتحه‌ي همه‌ي درخواست‌هاي مالي گنده‌اش (لپ‌تاپ، آي‌فون، ماشين و...) را بخواند.
اما گذشته از همه‌ي اينها، در مقام مقايسه با زندگي خودم، بهش حسودي‌ام مي‌شود. يك فصلي باز كرده در زندگي‌اش. بعدها مي‌تواند بگويد، من قبل از اون تصادفه اين طوري بودم، من بعد از تصادفه اون طوري شدم و ...
يا مي‌تواند براي ديگران تعريف كند كه شب اعلام نتايج كنكور داشته به اين فكر مي‌كرده كه زني كه در تصادف بوده آيا از بيمارستان مرخص مي‌شود يا نه (يا اگر خواست به عادت همه‌ي پسرها پيازداغ ماجرا را زياد كند حتي مي‌تواند بگويد نگران بوده كه زنه زنده مي‌ماند يا نه!).
اون با اين دست گل به اندازه‌ي يك سال كل زندگي يكنواخت من، هيجان وارد زندگي‌اش كرده است.

آيا دانستن، احتمال بروز به سرطان را افزايش مي‌دهد؟

از آنجايي كه ما خيلي آدم خفني مي‌باشيم، در جاي بسيار خفني هم كار مي‌كنيم كه همين بغل گوشمان رادار هوا مي‌كنند و موشك مي‌تركانند و خلاصه اوضاعي است. در همين راستا ما بعضي روزها نشسته‌ايم داريم كارمان را مي‌كنيم يكدفعه مي‌بينيم تلفن بغل دستمان شروع كرد به سوت كشيدن. اول‌ها با تعجب گوشي را برمي‌داشتم مي‌ديدم توي گوشي بلانسبت يك صداهاي بي‌ناموسي مي‌آيد. يك كمي به سيم و اينها ور مي‌رفتيم كه فايده‌اي نداشت و بعد از يك مدتي خود به خود درست مي‌شد. يكدفعه داستان را با همكاري در ميان گذاشتم و شروع كردم به تف و لعنت كردن برقكار و سيم‌كش و غيره كه ديدم مي‌گويد بابا كجاي كاري، اين مال وقت‌هايي است كه دارند سيستم را rise مي‌كنند. ما با اينكه خيلي خفن مي‌باشيم اما باز هم نفهميديم اينها كه اين گفت يعني چه. با تعجب نگاهش كرديم و اون هم مجبور شد توضيح بدهد كه اين سيستم‌هاي راداري را كه تست مي‌كنند، در حين تست يك عالمه امواج الكترومغناطيسي توان بالا از خودشان در مي‌كنند كه خيلي خفن است و يك عالمه هم ضرر دارد و از پارازيت‌هاي ماهواره هم بدتر است و غيره و غيره و غيره. البته اون بيشتر و علمي‌تر توضيح داد اما من در همين حد فهميدم.
حالا هر وقت كه تلفن سوت مي‌كشد،‌ نمي‌دانم چرا سرم درد مي‌گيرد در حد انفجار، بعد حالت تهوع هم مي‌گيرم و احساس مي‌كنم غده‌هاي سرطاني مثل چي دارند توي بدنم ريشه مي‌دوانند! فقط نمي‌دونم چرا قبل از اينكه اينها را بفهمم چرا امواج الكترومغناطيسي روي من اثر نداشت؟!

جگركي دادا جواد

چند ماهي‌ است يك جگركي باز شده سر كوچه‌مان. محل تجمع برادران علاف كه پس از عمليات متر نمودن خيابان جهت ميل غذا مراجعه مي‌كنند به اين جگركي كه نامش در مايه‌هاي دادا جواد و اينهاست.
بعد اين جگركي از سر صبح تا بوق شب آهنگ مي‌گذارد  و ما هم به مناسبت تابستان و باز بودن پنجره‌ها و اتاق رو به كوچه مستفيض مي‌شويم از صدايش.
بعد مي‌خواستم بگم اين جگركي آنچنان ترك ليست خفني دارد كه من به‌شخصه پايه شده‌ام بروم ازش درخواست يك سي‌دي بكنم.
توي ليستش از هايده هست تا سياوش قميشي. از محسن چاوشي تا جيپسي كينگ. يك آهنگ بنان مي‌خواند، بعدي هتل كاليفرنياي ايگلز است، آهنگ بعدي را ويگن و دلكش با هم مي‌خوانند بعدي مال محسن نامجو است. من خودم نشنيدم اما برادرم مي‌گويد حتي از مرسده سوزا هم بوده بين ليستش. خلاصه كه اين روزها دي‌جي‌مان دادا جواد است!

جام جهاني 2010

نمي‌دانم چرا هر چيزي از اين جام‌جهاني امسال مي‌شنوم يا مي‌بينم، فقط بغض به گلويم مي‌آورد.

در مورد تاريخچه‌ي مبارزاتي مردم افريقاي جنوبي چيز زيادي نمي‌دانم. در حد زندگينامه‌ي خلاصه‌ي ماندلا كه زماني خواندمش كه بچه‌تر از آني بودم كه از ديكتاتوري و مبارزه عليه آن چيزي سرم بشود و يك فيلم باز هم از زندگي ماندلا كه بچه‌گي‌هايم چند باري از تلويزيون پخش شد كه از آن هم فقط صحنه‌هاي محو زندان و سخنراني‌هاي ماندلا يادم مانده. از سرگذشت و راه مبارزه‌شان. اما همين قدر مي‌دانم كه مردمي بوده‌اند زير يوغ ديكتاتوري. زير يوغ تبعيض دولتي كه مردمش را به شهروند درجه‌ي يك و دو و سه تقسيم كرده بود. نظامي كه وكيلي را براي اينكه از حقوق بشر مي‌گفت و  از آزادي و برابري سال‌ها زنداني كرد.

مردمي كه پرچمدار يك اصلاح ساختار حكومتي بدون جنگ و انقلاب و كودتا بوده‌اند. مردمي كه توانسته‌اند از پس آن همه خشم و نفرت بر بيايند و حالا سياه و سفيد، انگليسي‌زبان و بومي، در كنار هم زندگي كنند، شاد باشند، جام جهاني برگزار كنند و به رهبري مردي چون نلسون ماندلا افتخار كنند و از ته دل دوستش بدارند.


كنسرت آغاز جام جهاني را كه نگاه مي‌كردم، اينكه اين همه آدم؛ سياه و سفيد، بومي و مهاجر، در كنار هم شاد و بي‌غم پرچم كشورشان را تكان مي‌دهند، فقط غصه‌ام گرفت براي خودمان. فكر كردم ما چه راه درازي پيش رو داريم تا تمام كينه‌ها و خشم‌هايمان را از ياد ببريم و بتوانيم مثل اين‌ها در كنار هم شاد باشيم. كي مي‌توانيم بدون اينكه شعار "مرگ بر"  يكي سر بدهيم، شعار "زنده‌باد"  براي قهرمان‌هاي ملي واقعي‌مان سر بدهيم.


روزي كه قهرمان‌هاي ملتمان، به جاي اينكه بي‌آبروهايي در عرصه‌ي بين‌المللي باشند كه ترس داشته باشند از خارج شدن از وطن، بزرگاني باشند چون ماندلا كه همه از داشتن چنين مرداني در كشورمان به خودمان بباليم. فكر مي‌كنيد چنين روزي را ببينيم ما؟ مايي كه هنوز جاي زخم‌ها و كينه‌هاي يك دوره التيام نيافته، زخم‌هاي جديدي پيكر همبستگي‌مان را پاره پاره مي‌كند.
مي‌خواهم كتابي پيدا كنم درباره‌ي تاريخ مبارزات مردم افريقاي جنوبي عليه نظام آپارتايد. بايد درس‌هاي خوبي داشته باشد برايم.

همين‌جوري

دوست دوران راهنمايي، من را توي فيس‌بوك پيدا كرده و به ليست دوستانش اضافه كرده.
دوستش داشتم. دختر باحالي بود. قلم خوبي هم داشت. يك دفعه يك انشا نوشته بود در مورد آتيلاي خونريز كه حال استقلالي‌هاي كلاس را بگيرد. اون موقع‌ها ناصر حجازي سرمربي بود و آتيلا پسرش پنالتي‌زن استقلال. متن اين‌قدر كاري بود كه يكي از استقلالي‌ها نشست به گريه كردن! آخ از اين دختربچه‌هاي راهنمايي! (دختره كه گريه كرد را مي‌بينم هنوز، توي خيابان خودمان مي‌نشينند.) من هم انشا نوشتنم خوب بود توي راهنمايي. رقيب بوديم؟ يادم نمي‌آيد. من كه منتظر بودم اون انشا بخواند تا به غير از نوشته‌هاي به سبكِ "البته بر هر كس واضح و مبرهن است كه..." چيز قابلي به گوشم برسد.
درخواستش را قبول كردم و روي ديوارش نوشتم: سلام دختر، چه‌طوري؟ چه كار مي‌كني؟
فردايش مكانش را تنظيم كرده رم، ايتاليا. پيام خصوصي داده كه چطوري و آيا تو واقعاً فلاني هستي و بعدش نوشته اميدوارم نوشتن را رها نكرده باشي.
برايش نوشتم كه آره خودمم. نوشتن را هم رها نكرده‌ام. يك چيزهاي ديگري مي‌نويسم اين روزها. تو مايه‌هاي كد برنامه و گزارش پيشرفت پروژه. مي‌خواستم در مورد انشاي آتيلا هم بنويسم گفتم بزار ابزار جهت معاشرت‌هاي بعدي داشته باشيم بسكه اين ارتباطات سايبري چرخش سخت مي‌چرخد.
سوالي نپرسيده‌ام. روز بعد عكسش را عوض مي‌كند. يك عكس مكش‌مرگ‌ما با موهاي كاهي رنگ مي‌گذارد براي پروفايلش و بعد جواب مي‌دهد: من دارم اينجا فلان رشته را مي‌خوانم. (فلان رشته از اين رشته‌هاست كه كلاس از اسمش مي‌ريزد) من هم نوشتن را ادامه دادم و تا وقتي ايران بودم توي چند تا مجله‌ي معتبر مطلب مي‌نويسم. بعد هم كه : بابا يه عكس بزار ببينيم چه شكلي شدي.
نمي‌دانم اون "مجله‌هاي معتبر" بود يا چي كه برنداشتم جوابش را بدهم كه من از آن آدم‌هايي هستم كه فضاي سايبر را فقط به دليل اينكه مي‌تواني تويش بي‌هويت باشي و بدون پيش‌داوري قضاوت شوي دوست دارم و براي همين هم دوست ندارم عكس بگذارم. در مورد انشاي آتيلا هم چيزي نمي‌نويسم.
پ.ن: نمي‌دانم چه حسي دارم الآن دقيقاً. حسادت آيا؟ دل‌به‌هم خوردگي؟ غصه از فرو ريختن كاخ خاطرات كودكي؟ غم فرصت‌هاي از دست رفته؟ شايد هم حسي ندارم اصلا. نمي‌دانم.

George Clooney

اين روزها كه مي‌گذرد دارم با خودم فكر مي‌كنم كه اگر قرار بود عدالتي در كار باشد در كار جهان و آن وقت همه به اين خوش‌تيپي باشند كه آقاي كلوني هست، آن وقت به نظر شما آدم انگشت به دهان مي‌ماند از لطفي كه مادر طبيعت در حق اين جناب كرده كه اين شكلي شده؟ و آن وقت ما باز هم به همين ميزان الآن از ديدن ايشان اين قدر كيف مي‌كرديم آيا؟

اما خدايي‌اش چي مي‌شد من هم اين قدر خوش‌تيپ بودم آخه؟